داروهای هورمونی در زنان

اروهای هورمونی در زنان نقش مهمی در تنظیم عملکردهای فیزیولوژیکی بدن دارند. این داروها برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها و شرایط از جمله ناهنجاری‌های قاعدگی، یائسگی، مشکلات باروری و پیشگیری از بارداری استفاده می‌شوند.

• دسته بندی: سلامت بانوان
• تاریخ انتشار: 1404/07/19
• زمان مطالعه: 4 دقیقه

داروهای هورمونی در زنان نقش مهمی در تنظیم عملکردهای فیزیولوژیکی بدن دارند. این داروها برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها و شرایط از جمله ناهنجاری‌های قاعدگی، یائسگی، مشکلات باروری و پیشگیری از بارداری استفاده می‌شوند. در این مقاله به بررسی انواع داروهای هورمونی، کاربردهای پزشکی، نحوه عملکرد و عوارض جانبی آن‌ها می‌پردازیم.

۱. انواع داروهای هورمونی در زنان

هورمون‌ها ترکیبات شیمیایی هستند که توسط غدد درون‌ریز تولید شده و عملکردهای مختلف بدن را تنظیم می‌کنند. مهم‌ترین داروهای هورمونی که در درمان بیماری‌های زنان کاربرد دارند شامل موارد زیر هستند:

۱.۱ استروژن‌ها

استروژن‌ها مهم‌ترین هورمون‌های زنانه هستند که در رشد و عملکرد دستگاه تناسلی زنان نقش دارند. این هورمون‌ها به صورت دارویی برای درمان مشکلات زیر استفاده می‌شوند:

• درمان علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و خشکی واژن

• پیشگیری و درمان پوکی استخوان

• تنظیم چرخه قاعدگی در زنان با ناهنجاری‌های قاعدگی

• درمان جایگزینی هورمونی (HRT) در زنانی که تخمدان‌هایشان برداشته شده است

نمونه داروها:

• اتینیل استرادیول (در قرص‌های ضدبارداری)

• استرادیول (قرص، ژل، برچسب پوستی)

• استریول (کرم واژینال برای درمان خشکی واژن)

۱.۲ پروژسترون‌ها

پروژسترون‌ها برای تنظیم چرخه قاعدگی و حفظ بارداری مهم هستند. این هورمون‌ها در موارد زیر تجویز می‌شوند:

• تنظیم چرخه قاعدگی در زنان با پریود نامنظم

• جلوگیری از رشد بیش از حد پوشش داخلی رحم (آندومتر) در زنانی که تحت درمان با استروژن هستند

• درمان سندرم پیش از قاعدگی (PMS)

• جلوگیری از سقط مکرر در زنان باردار

نمونه داروها:

• مدروکسی پروژسترون (قرص، آمپول)

• دیدروژسترون (قرص‌های مورد استفاده در درمان ناباروری)

• نوراتیندرون (موجود در برخی قرص‌های ضدبارداری)

۱.۳ داروهای ترکیبی (استروژن-پروژسترون)

برخی داروها ترکیبی از استروژن و پروژسترون هستند که معمولاً برای جلوگیری از بارداری یا درمان جایگزینی هورمونی تجویز می‌شوند.

کاربردها:

• جلوگیری از بارداری (قرص‌های ضدبارداری ترکیبی)

• درمان علائم یائسگی

• کاهش خطر سرطان آندومتر در زنانی که استروژن مصرف می‌کنند

نمونه داروها:

• قرص‌های ترکیبی ضدبارداری (مانند یاسمین، ال‌دی، اچ‌دی)

• برچسب‌های پوستی و حلقه‌های واژینال هورمونی

۱.۴ آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه در زنان)

گرچه آندروژن‌ها به عنوان هورمون‌های مردانه شناخته می‌شوند، اما در برخی شرایط برای زنان نیز تجویز می‌شوند، مانند:

• درمان کاهش میل جنسی در زنان یائسه

• تقویت توده عضلانی در زنان مبتلا به ضعف عضلانی شدید

نمونه داروها:

• تستوسترون (ژل، تزریقی)

۱.۵ داروهای مهارکننده هورمون‌ها

برخی داروها برای کاهش یا مهار تولید هورمون‌های زنانه به کار می‌روند، به ویژه در درمان سرطان‌های وابسته به هورمون مانند سرطان سینه یا تخمدان.

نمونه داروها:

• تاموکسیفن (مهارکننده استروژن در سرطان سینه)

• لتروزول، آناستروزول (مهارکننده‌های آروماتاز برای کاهش تولید استروژن)

• گوسرلین، لوپرولاید (آنالوگ‌های GnRH برای سرکوب هورمون‌های جنسی)

۲. کاربردهای داروهای هورمونی در زنان

۲.۱ پیشگیری از بارداری

قرص‌های ضدبارداری ترکیبی و قرص‌های پروژسترونی از پرکاربردترین روش‌های جلوگیری از بارداری هستند. این داروها با جلوگیری از تخمک‌گذاری و تغییر در پوشش داخلی رحم، احتمال بارداری را کاهش می‌دهند.

۲.۲ درمان ناباروری

برخی زنان برای تنظیم چرخه قاعدگی و تحریک تخمک‌گذاری نیاز به درمان‌های هورمونی دارند. داروهایی مانند کلومیفن سیترات و گونادوتروپین‌ها برای تحریک تخمدان‌ها و افزایش احتمال بارداری استفاده می‌شوند.

۲.۳ درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

PCOS یکی از شایع‌ترین اختلالات هورمونی در زنان است که با عدم تعادل استروژن و پروژسترون همراه است. درمان شامل قرص‌های ضدبارداری، متفورمین (برای بهبود مقاومت به انسولین) و داروهای ضدآندروژن مانند اسپیرونولاکتون است.

۲.۴ درمان علائم یائسگی

هورمون‌درمانی جایگزین (HRT) شامل مصرف استروژن و پروژسترون برای کاهش علائمی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه و پوکی استخوان است.

۲.۵ درمان سرطان‌های مرتبط با هورمون

برخی سرطان‌ها، مانند سرطان سینه و تخمدان، تحت تأثیر سطح هورمون‌های زنانه قرار دارند. داروهای مهارکننده استروژن مانند تاموکسیفن و لتروزول برای درمان این سرطان‌ها استفاده می‌شوند.

۳. عوارض جانبی داروهای هورمونی در زنان

مصرف داروهای هورمونی می‌تواند عوارض جانبی متعددی به همراه داشته باشد که بسته به نوع هورمون و دوز مصرفی متفاوت هستند.

۳.۱ عوارض جانبی استروژن‌ها

• افزایش خطر لخته شدن خون

• افزایش فشار خون

• افزایش خطر سرطان سینه و رحم در مصرف طولانی‌مدت

• حالت تهوع، حساسیت سینه‌ها، تغییرات خلقی

۳.۲ عوارض جانبی پروژسترون‌ها

• افزایش وزن

• افسردگی

• تورم و احتباس مایعات

• خونریزی نامنظم

۳.۳ عوارض داروهای مهارکننده هورمونی

• گرگرفتگی

• کاهش تراکم استخوان

• درد مفاصل

• خشکی واژن

۴. نتیجه‌گیری برای داروهای هورمونی در زنان

داروهای هورمونی در زنان نقش مهمی در درمان بیماری‌ها و تنظیم عملکرد بدن دارند. این داروها برای پیشگیری از بارداری، درمان مشکلات قاعدگی، کمک به باروری، تسکین علائم یائسگی و حتی درمان برخی از سرطان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، مصرف آن‌ها باید تحت نظر پزشک انجام شود، زیرا استفاده نادرست ممکن است خطرات جدی به همراه داشته باشد.

داروهای هورمونی در زنان