مصرف فولیک اسید در بارداری برای چیست

فولیک اسید در بارداری یا همان ویتامین B9، یکی از اصلی‌ترین مکمل‌های دوران بارداری به شمار می‌رود؛ این مکمل برای رشد مغزی جنین و پیشگیری از ناهنجاری‌های مادرزادی بسیار مفید است.

• دسته بندی: بارداری
• تاریخ انتشار: 1404/07/28
• زمان مطالعه: 8 دقیقه

فولیک اسید در بارداری یا همان ویتامین B9، یکی از اصلی‌ترین مکمل‌های دوران بارداری به شمار می‌رود؛ این مکمل برای رشد مغزی جنین و پیشگیری از ناهنجاری‌های مادرزادی بسیار مفید است. اگر قصد بارداری دارید یا برای آن اقدام کرده‌اید، باید به صورت روزانه مکمل فولیک اسید مصرف کنید. این داروی مکمل، عوارضی برای سلامتی مادر و جنین ندارد؛ بلکه برعکس، کمبود آن سبب بروز بسیاری از ناهنجاری‌های مادرزادی در جنین می‌شود. در این مقاله از مجله سلامت پلاس، علاوه‌بر آشنایی با اهمیت فولیک اسید در بارداری، با چند مکمل برتر نیز آشنا می‌شوید. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

فولیک اسید در بارداری چیست؟

فولیک اسید همان ویتامین ب9 است که به طور طبیعی در بسیاری از مواد غذایی یافت می‌شود. بسیاری از بانوان باردار یا کسانی که قصد دارند برای بارداری اقدام کنند، مصرف این مکمل را جدی نمی‌گیرند؛ لذا، دچار کمبود اسید فولیک می‌شوند که عوارض جدی برای جنین در پی دارد. این مکمل ضروری در دوران بارداری، نقش مهمی در رشد سلول‌ها و عملکرد DNA دارد. بسیاری از بانوان باردار، این سوال را مطرح می‌کنند که قرص فولیک اسید برای چیست؟ می‌دانیم که تغذیه در بارداری، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید به آن پرداخته شود. در این میان، درصد زیادی از زنان باردار به دلیل مشکلات گوارشی، نمی‌توانند تمامی گروه‌های مواد غذایی را به طور کامل دریافت کنند.

همین مساله سبب می‌شود که با کمبود جدی ویتامین B9 یا اسید فولیک در بارداری مواجه شوند. پزشکان متخصص زنان و زایمان، به منظور رفع این کمبود، مصرف مکمل ویتامین ب9 در بارداری را تجویز می‌کنند. در مراقبت‌های دوران بارداری، مصرف فولیک اسید و بارداری سالم هم‌راستا هستند. همچنین گفته می‌شود مادرانی که مقدار کافی قرص اسید فولیک در زمان بارداری مصرف کرده‌اند، زایمان طبیعی راحت‌تری دارند.

تفاوت فولیک اسید و فولات چیست؟

فولات یکی از ویتامین‌های گروه B است و در بسیاری از مواد غذایی یافت می‌شود. از جمله آن‌ها می‌توان به سبزیجات با برگ‌های سبز، حبوبات، جگر، نان و غلات غنی شده، مرکبات و … اشاره کرد. در حقیقت شما می‌توانید فرم طبیعی ویتامین B9 یعنی فولات را از مواد غذایی و منابع طبیعی دریافت کنید. در مقابل، اگر بانوان باردار دچار کمبود ویتامین ب9 شوند، باید مکمل اسید فولیک مصرف کنند. فولیک اسید، فرم ساختگی و مکملی همان فولات است. این ویتامین، پس از مصرف در روده باریک جذب می‌شود و جذب آن از فولات راحت‌تر است.

فواید مصرف فولیک اسید در بارداری

اگر به تازگی برای بارداری اقدام کرده‌اید، حتما این سوال ذهن شما را نیز درگیر کرده است. اهمیت مصرف فولیک اسید در بارداری بسیار زیاد است. این ویتامین، به طور عادی برای تولید گلبول‌های قرمز خون، جلوگیری از بروز کم‌ خونی و پیشرفت واکنش‌های متابولیک بدن لازم است. اما در دوران بارداری، نه فقط برای مادر، بلکه برای جنین نیز یک ویتامین ضروری به شمار می‌رود. فواید مصرف فولیک اسید در بارداری را می‌توان در 9 مورد زیر خلاصه کرد:

• پیشگیری از بروز نقص‌های لوله عصبی در جنین
• رشد و سلامت مغز و نخاع جنین
• پیشگیری از نقص‌های مادرزادی در قلب جنین
• سلامت سیستم ایمنی جنین
• رشد بی‌نقص جفت
• پیشگیری از کم خونی مگالوبالستیک
• اثر مثبت بر تشکیل DNA و تقسیمات سلولی در جنین
• کاهش احتمال بروز خطرات در بارداری مثل پره اکلامپسی
• افزایش انرژی و جلوگیری از خستگی بارداری در مادر

می‌بینید که فواید فولیک اسید برای جنین بیشتر است. به همین دلیل، همواره توصیه شده است که مادران باردار مصرف فولیک اسید در بارداری را جدی بگیرند؛ چرا که مکمل ب9 بارداری ایمن را تضمین می‌کند.

اهمیت مصرف مکمل فولیک اسید پیش از بارداری

طبق مطالعات معتبر جهانی، مصرف مکمل اسید فولیک پیش از بارداری هم برای زنان و هم برای مردان مفید است. در حقیقت مکمل ویتامین ب9، در بهبود کیفیت تخمک، تخمک گذاری و اسپرم و همچنین تقویت تخمدان اثرات مثبتی از خود نشان می‌دهد؛

در نتیجه، لقاح با کیفیت‌تر انجام شده و شانس بارداری افزایش می‌یابد. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که مکمل اسید فولیک می‌تواند به درمان ناباروری در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان (PCOS) کمک کند.

ازاین‌رو، توصیه شده است تا پیش از اقدام به بارداری مصرف مکمل فولیک اسید را آغاز کنید. بهترین زمان برای شروع مصرف این مکمل پیش از بارداری، 3 ماه قبل از اقدام است. اگر قصد بارداری دارید، حتما به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کرده و زیر نظر او مصرف این ویتامین ضروری را آغاز کنید.

رژیم غذایی سالم و مصرف مکمل بارداری و شیردهی بسیار مهم است؛ بهتر است همزمان با مصرف مکمل، نیازهای تغذیه‌ای مادر باردار بررسی شده و به طور منظم از یک رژیم مناسب پیروی شود. ضرورت استفاده از مکمل فولیک اسید در آزمایش‌های قبل از بارداری مشخص می‌شود.

دوز مصرف مکمل اسید فولیک پیش از بارداری

بهتر است دوز مصرف مکمل فولیک اسید پیش از بارداری توسط پزشک تعیین شود. بااین‌حال، دوز مناسب برای این دوران معمولا 400 میکروگرم در روز تعیین می‌شود؛ چرا که در ماه‌های ابتدایی بارداری، لوله‌های عصبی جنین تشکیل می‌شوند و بهتر است مادر ذخایر ویتامینی لازم را داشته باشد.

در مواردی که مادر در بارداری قبلی سابقه نقص در ایجاد لوله‌های عصبی داشته باشد، دوز مصرف به 4 میلی‌گرم (4000 میکروگرم) در روز افزایش می‌یابد. همچنین اگر مادر بیماری زمینه‌ای دیگری چون دیابت و صرع داشته باشد نیز دوز مصرف بیشتری نیاز است.

توصیه می‌شود، برای تعیین دوز مصرفی حتما به پزشک مراجعه کنید. استفاده بیش ‌از حد از ویتامین ب9 می‌تواند علائم کمبود سایر ویتا‌مین‌های گروه B را پنهان کند.

عوارض کمبود فولیک اسید در بارداری

کمبود فولیک اسید در بارداری، احتمال بروز نقص اسپینا بیفیدا در لوله‌های عصبی را تا 70% افزایش می‌‎دهد. نوزادانی که مادرانشان از کمبود این ویتامین رنج می‌برند، در هنگام تولد وزن کمتری دارند. از جمله دیگر پیامدهای این کمبود، می‌توان به بیماری‌های مادرزادی قلبی اشاره کرد.

علائم کمبود اسید فولیک در بارداری

از جمله نشانه‌های کمبود فولیک اسید در بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خستگی و ضعف مداوم
• رنگ‌پریدگی پوست و مخاط به دلیل کم‌خونی ناشی از کمبود فولیک اسید
• تنگی نفس و تپش قلب
• ریزش مو یا شکنندگی ناخن‌ها
• بی‌اشتهایی یا کاهش وزن ناخواسته
• تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی
• زخم یا التهاب زبان و دهان
• مشکلات تمرکز یا حافظه

در صورت مشاهده علائم کمبود ویتامین B9 در دوران بارداری، حتما به پزشک متخصص خود اطلاع دهید.

چه کسانی بیشتر در معرض کمبود فولیک اسید در بارداری قرار دارند؟

در پاسخ به این پرسش می‌توان گروه‌های زیر را نام برد:

• بانوانی که سابقه بارداری با ناهنجاری لوله عصبی در جنین دارند؛ احتمال تکرار این مشکل در بارداری‌های بعدی بالاتر است.
• بانوانی که رژیم غذایی ضعیف یا محدود دارند.
• افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی مثل سلیاک، کرون یا سندرم روده کوتاه که جذب مواد مغذی را کاهش می‌دهند.
• بانوانی که داروهایی چون ضدصرع، متوترکسات، داروهای ضد بارداری و بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها مصرف می‌کنند.
• افراد با کم‌خونی مزمن یا کمبود سایر ویتامین‌های گروه B.
• زنانی که مصرف الکل یا سیگار دارند.
• بانوانی که بارداری دوقلو یا چندقلو دارند.

اگر در هر یک از گروه‌های بالا قرار دارید، موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

بهترین زمان مصرف فولیک اسید در بارداری

پاسخ کوتاه به این سوال، «12 هفته اول بارداری» است. طبق مطالعات پزشکی انجام شده، بدن مادر در سه ماهه اول بارداری، بیش از هر زمان دیگری به این ویتامین نیاز دارد.

ازهمین‌رو، بسیاری از متخصصان زنان، پس از مشاهده نتیجه آزمایش‌های قبل از بارداری، این ویتامین را تجویز می‌کنند. طبق این دستور، مادر از ابتدایی‌ترین روزهای بارداری مصرف این مکمل را آغاز می‌کند.

در پاسخ به این سوال که «فولیک اسید در بارداری تا کی بخوریم؟» می‌توان گفت که مصرف آن تا انتهای هفته 12 بارداری لازم است. این که در هفته‌های بعدی باز هم به مصرف این مکمل نیاز دارید یا خیر، به تشخیص پزشک بستگی دارد.

برخی بانوان نیز این پرسش را مطرح می‌کنند که «آیا هفته 7 برای شروع مکمل فولیک اسید در دوران بارداری دیر است؟». خوب است بدانید که شما تا قبل از اینکه به پایان هفته 12 بارداری برسید، می‌توانید مصرف این مکمل را آغاز کنید. البته بهتر است پیش از شروع مصرف، با پزشک مشورت نمایید.

فولیک اسید در بارداری چه ساعتی بخوریم؟

برخی از افراد این پرسش را مطرح می‌کنند که قرص فولیک اسید را صبح بخوریم یا شب؟ برای مصرف این مکمل ساعت خاصی مشخص نشده است؛ مهم‌ترین نکته این است که هر روز و به صورت منظم در یک ساعت ثابت از مکمل ویتامین ب9 استفاده کنید.

بهترین زمان برای مصرف فولیک اسید در بارداری، صبح‌ها با یک لیوان آب است. اگر معده حساسی دارید و می‌خواهید این مکمل را همراه با غذا میل کنید، خوب است بدانید که غذاهای چرب و سنگین جذب این ویتامین را کمتر می‌کند.

دوز مناسب فولیک اسید در بارداری

گفتیم که قبل از بارداری، مصرف فولیک اسید با دوز 400 میکروگرم روزانه آغاز می‌شود. در بانوان باردار این مقدار تا حدود 600 میکروگرم در روز افزایش می‌یابد. برای هر دو گروه نیز پزشک فولیک اسید 1 تجویز می‌کند.

در بانوانی که دارای بیماری زمینه‌ای هستند یا سابقه نقص‌های مادرزادی در جنین دارند، فولیک اسید 5 در بارداری تجویز می‌شود. این زنان پیش از بارداری نیز باید همین دوز فولیک اسید را مصرف کنند.

فولیک اسید در بارداری