راهنمای جامع روش های درمان تبخال

راهکارهای موثر برای درمان تبخال در دو گروه خانگی و پزشکی جای می‌گیرند. درمان پزشکی با استفاده از دارو، پماد و لیزر انجام می‌شود. تمامی روش‌های مذکور تنها عوارض پوستی ناشی از فعالیت هرپس سیمپلکس را بهبود می‌دهند.

• دسته بندی: مراقبت از پوست
• تاریخ انتشار: 1404/02/19
• زمان مطالعه: 10 دقیقه

روش های درمان تبخال

راهکارهای موثر برای درمان تبخال در دو گروه خانگی و پزشکی جای می‌گیرند. درمان پزشکی با استفاده از دارو، پماد و لیزر انجام می‌شود. تمامی روش‌های مذکور تنها عوارض پوستی ناشی از فعالیت هرپس سیمپلکس را بهبود می‌دهند. به عبارتی امکان رفع تبخال به صورت قطعی و بدون بازگشت وجود ندارد. زیرا ویروس سرمنشا این عارضه پوستی، به صورت غیرفعال در بدن باقی مانده و در صورت فراهم شدن شرایط مجدداً نمود پیدا می‌کند. 

محل درگیری در همه افراد یکسان نیست و به نوع ویروس هرپس انسانی بستگی دارد؛ به عنوان مثال ویروس نوع ۱ معمولاً باعث ایجاد تبخال صورت می شود. اما تبخال تناسلی در اثر فعالیت ویروس هرپس نوع ۲ بوجود می‌آید. نوع درمان با توجه به نوع ویروس و محل درگیری آن می‌تواند متفاوت باشد.

روش درمان تبخال با دارو و پماد

انواع مختلفی از داروهای مناسب برای رفع سریع تبخال وجود دارد. این داروها بر اساس شرایط فرد، شدت عارضه و مکان درگیر تجویز می‌شوند. اغلب داروها باید اوایل تشکیل تبخال مورد استفاده قرار گیرند. هدف از این کار جلوگیری از بزرگ شدن و برجسته شدن عوارض تبخالی است. یکی از داروهای موثر در این زمینه داروهای ضد ویروسی هستند.

داروهای ضدویروسی برای درمان سریع تبخال انواع مختلفی دارند که از جمله آنها می‌توان به آسیکلوویر، فام سیکلوویر و والاسیکلوویر اشاره کرد. به عقیده سازمان غذا و داروی آمریکا مصرف داروهای ضد ویروسی برای بیماران تبخالی مبتلا به نقص سیستم ایمنی ضرورت دارد. داروهای ضد ویروس، مدت زمان درگیری و درد و عوارض حاصل از آن را کاهش می‌دهند. شکل‌های مختلف  مصرف این داروها شامل مصرف موضعی، خوراکی و تزریقی است.

حالت تزریقی برای رفع تبخال بیشتر برای افرادی استفاده می‌شود که از عفونت شدید، اگزمای شدید و نقص سیستم ایمنی رنج می‌برند. مصرف‌کنندگان داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی نیز در این گروه جای می‌گیرند.

 به داروهای موثر در زمینه رفع سریع تبخال می‌توان داروهای آنتی‌بیوتیک و مسکن را نیز اضافه کرد. این دسته از داروها برای دردهای شدید و رفع عوارض پوستی عفونی مورد استفاده قرار می گیرند.

نحوه و محدودیت مصرف داروها

نحوه مصرف برحسب نوع محصول مورد استفاده متفاوت است. این اطلاعات معمولاً روی هر محصول درج می‌شود؛ به عنوان مثال افراد دارای ضعف سیستم ایمنی و زنان باردار یا شیرده نباید از بعضی کرم‌ها استفاده کنند. ژل های ساخته شده برپایه مورد یا بادرنجبویه در این دسته جای می‌گیرند.

هیچ دارویی نمی تواند فرد را به طور کامل از شر ویروس تبخال خلاص کند. اما ممکن است پزشک برای جلوگیری از تکثیر ویروس، داروی ضدویروسی مانند آسیکلوویر تجویز کند.

درمان‌های بدون نسخه برای این عارضه، اغلب کرم هستند. این داروها می‌توانند به کنترل گزگز، خارش و درد کمک کنند.

برای کاهش قابل توجه طول درمان ، فرد باید درمان را در مدت ۲۴ ساعت از زمان بروز علائم اولیه شروع کند. به عنوان مثال ، به محض شروع سوزن سوزن شدن این کار را بکند.

دارو همچنین ممکن است از شدت علائم بکاهد اما درمان یک روزه تبخال وجود ندارد. اگر فردی هر ساله کمتر از شش مورد عود تبخال دستگاه تناسلی داشته باشد، ممکن است پزشک در هر عود یک داروی ضد ویروس تجویز کند.

اگر تبخال فرد به طور مكرر عود كند، پزشك ممكن است مصرف داروی ضد ویروس را به مدت ۶-۱۲ ماه در هر نوبت توصیه كند.

مصرف هر روز این داروها به مدت طولانی می‌تواند خطر انتقال تبخال به همسر را به میزان قابل توجهی کاهش دهد، هرچند که این احتمال همچنان وجود دارد.

درمان تبخال با لیزر

یکی دیگر از روش‌ها برای رفع تبخال، لیزر درمانی است. در این روش يك پرتو ملایم نور، بر روی ناحيه آسیب‌دیده تابانده می‌شود. این عمل موجب تحریک، تنظیم و تسریع عملکرد سلولي می‌شود که به‌ بهبود و ترمیم بافت آسیب‌دیده در تبخال و پيشگيري از شیوع بیشتر آن کمک می‌کند.

البته این روش نیز همچون دارو درمانی به صورت مقطعی اثرگذار است. به این معنا که ویروس هرپس بعد از درمان نیز در بدن باقی مانده و امکان عود مجدد عوارض پوستی وجود دارد. لیزر درمانی بیشتر برای نواحی تناسلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای درمان این عارضه معمولا از لیزرهای سرد LLLT استفاده می‌شود. زمان لازم برای لیزر درمانی ثابت نیست و به محل و گستردگی عارضه بستگی دارد.

رفع تبخال با این روش یک روزه نیست. زیرا محل تحت درمان بعد از گذشت دو هفته بهبود پیدا می‌کند. آمیزش جنسی باید به بعد از بهبودی نسبی محل تحت درمان موکول شود.

اگرچه لیزر درمانی روشی نسبتاً امن در درمان عوارض پوستی مختلف از جمله تبخال به شمار می‌رود، اما عوارضی برای آن عنوان شده که شامل درد، تب، خونریزی و عفونت محل عارضه است. بروز هر یک از این موارد باید سریعاً به پزشک اطلاع داده شود. انتشار زگیل به سایر بخش های اندام تناسلی، به جای ماندن اسکار، ایجاد اختلال در ادرار و امکان عود مجدد از دیگر عوارض این روش است. درمان‌ با لیزر، به محض بروز اولين علائم تبخال توصيه می شود.

هزینه لیزر تبخال

در لیزر درمانی باتوجه به گستردگی، شدت، مرحله‌ای که تبخال‌ها در آن قرار دارند، محل بروز و عود تبخال، هزینه آن متفاوت خواهد بود. به طور متوسط هزینه این عمل بین 4۰۰ تا 9۵۰ هزار تومان در سال ۱۴۰3 برآورد می‌شود.

بهترین درمان تبخال در نقاط مختلف بدن

درمان این عارضه بر اساس مکان درگیر با عوارض پوستی و شدت آن تعیین می‌شود؛ به عنوان مثال برای درمان تبخال صورت (لب، دهان و چشم) با روش مورد استفاده برای خوب شدن تبخال در اندام‌های تناسلی متفاوت است.

درمان تبخال لب

 تبخال لب معمولاً به صورت تاول‌های دردناک، ملتهب و قرمز رنگ بروز پیدا می‌کند. این تاول‌ها در اطراف لب و کناره‌های بینی مشاهده می‌شوند. در درمان این عارضه، داروهای ضد ویروسی (خوراکی یا استعمالی) علائم را کاهش می‌دهد و از عود آن‌ها جلوگیری می‌کند. از بین بردن تبخال لب با استفاده از لیزر درمانی نیز امکان‌پذیر است. البته لیزر درمانی تنها عارضه پوستی را از بین برده و تاثیری در نمود بعدی ویروس ندارد.

 بینی

 امکان گسترش تاول‌های پوستی به داخل بینی نیز وجود دارد. رفع سریع تبخال داخل بینی با استفاده از پمادهای ضدویروسی از جمله آسیکلوویر انجام می‌شود. البته دستیابی به نتیجه مطلوب از این داروها به استفاده در مراحل ابتدایی بروز تبخال بستگی دارد.

درمان تبخال تناسلی

درمان عوارض پوستی حاصل از تبخال تناسلی به روش‌های مختلف از قبیل دارو و لیزر امکان‌پذیر است. اما در اغلب موارد از لیزر برای رفع این عوارض استفاده می‌شود.

آسیکلوویر (Zovirax) و والاسیکلوویر (والترکس) دو دارویی هستند که معمولا برای درمان این عارضه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

درمان تبخال دهان

دهان به دلیل داشتن محیط مرطوب، مکان مناسبی برای رشد و فعالیت ویروس هرپس سیمپلکس است. البته میزان تبخال‌های داخل دهان (زخم سرد) در مقایسه با اطراف لب بسیار کمتر است. روش‌های مختلفی برای رفع این نوع تبخال وجود دارد که شامل دارو (آسیکلوویر، والاسیکلوویر، پنسیکلوویر و…)، پماد و لیزر درمانی است. البته تبخال دهان در اکثر موارد خودبه-خود درمان شده و نیازی به مداخله پزشکی ندارد. اما درمان تبخال‌های شدید، دردناک و ماندگار حائز اهمیت است.

درمان تبخال چشمی

امکان درگیر شدن چشم تحت‌تاثیر ویروس هرپس سیمپلکس وجود دارد. گاهی درگیری مختص پلک است. اما امکان بروز عفونت در قرنیه نیز وجود دارد. تبخال چشمی با علائمی چون کاهش بینایی، آبریزش چشمی، درد، قرمزی و حساسیت به نور بروز پیدا می‌کند.

رفع تبخال چشمی به شدت عارضه بستگی دارد. موارد خفیف عارضه با پمادها و داروهای ضدویروسی درمان می‌شود. قطره‌های کورتیکواستروئدی نیز برای رفع درد چشم در این شرایط تجویز می‌شود. اما در نوع شدید، برداشت عفونت از روی قرنیه ضرورت پیدا می‌کند. گاهی وضعیت چشم فرد مبتلا بسیار وخیم و نیازمند پیوند قرنیه است.

درمان تبخال صورت در بارداری

در دوران بارداری شرایط برای فعالیت ویروس هرپس سیمپلکس بیشتر از هر زمان دیگری است. استرس و اضطراب و تغییرات هورمونی دوران بارداری در این موضوع نقش دارند. تبخال صورت در این شرایط معمولاً بدون خطر است و جز در موارد شدید نیازی به مداخله پزشکی ندارد. اما تبخال تناسلی در این دوران می‌تواند برای جنین خطرناک باشد. ویروس هرپس در زمان زایمان به نوزاد منتقل شده و موجب بروز مشکلاتی می‌شود. آسیب مغزی، نابینایی و حتی مرگ از جمله این موارد به شمار می‌روند.

درمان تبخال صورت در کودکان

ابتلای کودکان به تبخال صورت به دلیل بوسیدن مکرر توسط اطرافیان بسیار شایع است. اولین نمود تبخال صورت کودکان با علائم شدیدی صورت می‌گیرد که شامل تب، گلودرد، خستگی و عوارض پوستی است.

البته در دفعات بعدی از شدت این علائم کاسته می‌شود. راه درمان تبخال برای عوارض پوستی شدید استفاده از پماد است. اما گاهی اوقات پزشک متخصص استفاده از داروهای ضدویروسی را برای کودک تجویز می‌کند.  

راه‌های پیشگیری از  ابتلا به تبخال

 رعایت برخی نکات می‌تواند خطر ایجاد یا انتقال تبخال را کاهش دهند که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم:

استفاده از وسایل محافظتی هنگام داشتن رابطه جنسی، مانند کاندوم

 اجتناب از رابطه جنسی در زمان وجود علائم

 اجتناب از بوسیدن و رابطه جنسی دهانی در صورت وجود زخم سرد در اطراف دهان فرد

شستن کامل دست‌ها، به ویژه پس از لمس ناحیه آسیب دیده

 جلوگیری از بروز عوامل محرک مانند استرس ، خستگی، بیماری، اصطکاک پوست و آفتاب گرفتن

سوالات متداول

تعدادی از سوالات پرتکرار در زمینه درمان سریع تبخال عبارتند از:

آیا رفع تبخال با روش‌های درمانی مذکور امکان‌پذیر است؟

خیر؛ راهکارهای ارائه شده برای درمان این عارضه، عوارض پوستی ناشی از فعالیت ویروس و درد و ناراحتی افراد مبتلا را کاهش می دهد. اما نمی‌تواند به صورت قطعی فرد را از شر ویروس هرپس سیمپلکس رها کند. این ویروس به صورت غیر فعال در اعصاب صورت باقی مانده و در صورت مساعد شدن شرایط مجدداً نمود پیدا می‌کند.

آیا رفع تبخال با استفاده از واکسن امکان‌پذیر است؟

بله؛ تبخال نوعی عارضه ویروسی است و می‌توان بدن را در برابر آن واکسینه کرد. برای درمان تبخال نیز محصولاتی تولید و روانه بازار شده است. البته افراد نباید پیش از استفاده به ویروس سیمپلکس آلوده شده باشند. این در حالی است که بیش از ۹۰ درصد افراد دچار این ویروس هستند.

بهترین زمان مصرف پمادهای موضعی برای رفع سریع تبخال چه زمانی است؟

بهترین زمان برای مصرف پماد، قبل از نمایان شدن عوارض پوستی یا مراحل آغازین آنها است. در غیر این صورت استفاده از کرم و دارو تاثیری ندارد. خارش، سوزش و سوزن سوزن شدن پوست می‌تواند نشانه تشکیل تبخال باشد.

درمان تبخال برای چه کسانی ضرورت دارد؟

تبخال نوعی عارضه پوستی است که از ورود ویروس هرپس سیمپلکس به بدن نشات می‌گیرد. برحسب نوع ویروس راه یافته به بدن عوارض پوستی بخش‌های مختلف بدن را درگیر می‌کند. گاهی علائم تبخال شدید است و فرد با مشکلات زیادی روبرو می‌شود. در این موارد پیگیری و رفع تبخال از اهمیت بسیاری برخوردار است.

اگرچه در اکثر موارد عوارض پوستی بعد از مدتی خود به خود از بین رفته و نیازی به مداخله پزشکی ندارد. اما در شرایطی چون شدت یافتن علائم یا حساس بودن محل درگیر، پیگیری درمان ضرورت پیدا می کند.

افرادی که برای اولین بار با تبخال درگیر می‌شوند باید از نظر پزشکی آن را مورد پیگیری و درمان قرار دهند. زیرا شدت علائم در مرتبه اول بیشتر است و در دفعات بعدی کاهش می‌یابد. همچنین افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای، کلیوی، کبدی و نقص سیستم ایمنی نیز در این دسته جای می‌گیرند.

منابع

https://www.medicalnewstoday.com

https://www.healthline.com

ابتلا به تبخال چشمی